API Tasarımında En İyi Uygulamalar: REST ve GraphQL Karşılaştırması

API tasarımı modern yazılım projelerinin temel yapı taşlarından biridir. Uygulamalar, servisler, mobil uygulamalar, web arayüzleri ve mikroservis mimarileri API'ler üzerinden haberleşir. Bu nedenle API tasarımının doğru yapılması performansı, güvenliği, geliştirilebilirliği ve ölçeklenebilirliği doğrudan etkiler. Günümüzde API tasarımında iki ana yaklaşım öne çıkar: REST ve GraphQL. Her ikisi de güçlü çözümler sunar, ancak farklı ihtiyaçlara göre avantaj ve dezavantajlara sahiptir.

Bu rehberde REST ve GraphQL'in temel farklarını, kullanım alanlarını, tasarım ilkelerini ve modern yazılım projelerinde API tasarımı için en iyi uygulamaları inceleyeceğiz.

API Tasarımı Nedir?

API (Application Programming Interface), farklı yazılım bileşenlerinin birbiriyle güvenli ve standart bir yapı üzerinden iletişim kurmasını sağlayan bir arabirimdir. API tasarımı, bu iletişimin nasıl yönetileceğini belirleyen kurallar, veri yapıları ve iletişim protokolleridir.

REST API Nedir?

REST (Representational State Transfer), kaynaklara URL'ler üzerinden erişilen, HTTP yöntemleri ile işlem yapılan ve yaygın olarak kullanılan bir API tasarım yaklaşımıdır. Basit yapısı, yaygın desteği ve hızlı entegrasyon kabiliyeti nedeniyle uzun yıllardır yazılım dünyasının standartlarından biridir.

REST'in Temel Özellikleri

• Kaynak odaklı yapı: Nesneler URL'ler ile temsil edilir
• HTTP method kullanımı: GET, POST, PUT, DELETE
• Stateless yaklaşım: Her istek bağımsızdır
• JSON yaygın veri formatıdır

REST API Avantajları

• Basit ve öğrenmesi kolay
• Geniş topluluk ve dokümantasyon
• Cache yönetimi doğal olarak desteklenir
• Microservice yapıları ile uyumludur

REST API Dezavantajları

• Overfetching sorunu: Gereğinden fazla veri gelir
• Underfetching sorunu: İhtiyaç duyulan tüm veriyi vermez
• Çok ilişkili veri gerektiren sistemlerde fazladan istek ihtiyacı doğurur

GraphQL Nedir?

GraphQL, Facebook tarafından geliştirilmiş bir API sorgulama dilidir. REST'in aksine GraphQL, istemcinin tam olarak ihtiyacı olan veriyi belirtmesini sağlar. Böylece veri aktarımında esneklik ve verimlilik sunar.

GraphQL'in Temel Özellikleri

• Tek endpoint: Tüm sorgular aynı URL üzerinden yapılır
• Tip tanımları: API veri yapıları şema ile belirlenir
• Sorgu bazlı veri alımı: İstemci tam olarak hangi alanları istediğini belirtir
• Gerçek zamanlı destek: Subscriptions

GraphQL Avantajları

• Overfetching sorunu çözülür
• Veri alma operasyonları optimize edilir
• Tek endpoint ile daha sade yapı
• Mobil uygulamalar için idealdir

GraphQL Dezavantajları

• Öğrenme eğrisi REST'e göre daha yüksektir
• Cache yönetimi karmaşık olabilir
• Basit projeler için gereksiz karmaşıklık yaratabilir

REST ve GraphQL Karşılaştırma Tablosu

API Tasarımında En İyi Uygulamalar

REST veya GraphQL kullanılsın, API tasarımında uyulması gereken temel prensipler vardır.

1. Konsisten URL ve Alan Adları

• Kaynaksal isimlendirme kullanılmalı
• snake_case yerine kebab-case tercih edilmeli
• Versiyonlama yapılmalı

2. Güvenlik Standartları

• HTTPS zorunlu olmalı
• JWT veya OAuth 2.0 kullanılmalı
• Rate limiting uygulanmalı

3. Tutarlı Taraf Dönüşleri

• Başarılı istek: 200, 201
• Hatalar: 400, 404, 500
• JSON hata formatı: message, code alanları içermeli

4. Pagination, Filtering, Sorting

Büyük veri listelerinde mutlaka kullanılmalıdır.

• page ve limit parametreleri
• sort desteği
• filter parametreleri

5. OpenAPI ve Swagger Dokümantasyonu

• Otomatik API dokümantasyonu sağlar
• Takımlar arası iletişimi güçlendirir

REST mi GraphQL mi

Seçim yaparken proje ihtiyaçlarına göre değerlendirme yapılmalıdır:

Sonuç: Her İki Yaklaşım da Doğru Senaryoda Güçlüdür

REST ve GraphQL, farklı proje ihtiyaçları için mükemmel çözümler sunar. Önemli olan hangi yaklaşımın hangi yapıya uygun olduğunu bilmektir. API tasarımı stratejik bir karardır ve uzun vadeli başarı için doğru seçim kritik önem taşır.